BRRRRRR ÖRÜMCEKLER!!!
En nefret ettiğim canlılar, ıııyyy görmeye bile dayanamıyorum gibi cümlelerle anılmak onların mı şansızlığı yoksa bu cümleleri söyleyenlerin mi? işte orası tartışılır bir soru olsa gerek! Örümcekler görmüş görülebilecek en ilginç ve de kendine has en güzel canlılardan birisidir, yeterki biz görmek ve anlamak isteyelim.
Dünyada tanımlanmış 35.000 civarında türü mevcut olmakla birlikte şimdi burada sıralamaya kalksam ne sitemin hacmi ne de sizin sabrınız yeter, bu nedenle söylenene itibar edin yeterli olacaktır. Örümcekleri kısaca 4 çift ayağı bulunan, cephalotrax (kafa ve göğüs kısmı) ve abdomen (karın) isimli 2 adet bölgeden oluşan, kanatsız ve antensiz canlılar olarak tanımlayabiliriz. Tabii isteyenler dişsiz, apandisitsiz, ayakkabısız vs. diyerek bu tanımı uzatabilir. Aynı kalınlıktaki çelik bir telden daha daha dayanıklı ağları bizleri hayrete düşürmekle birlikte genel kanı olarak örümceklerin bu ağı sadece avlanma amacıyla kullandığı düşüncesi yanlıştır. Örümceklerin daha farklı avlanma metodları da vardır. Sıçrayan örümcekler (salticidae) avlarının üzerlerine sıçrayarak avlanırken karın bölgesinden çıkardıkları ipi ise yere düşmemek için güvenlik ipi olarak kullanırlar. Yine kurt örümcekleri (lycosidae) avlarını yerde kovalayarak avlamakta, lynx örümcekleri ise yaprakların üzerinde bir nevi büyük kedigillerin ceylanları avladığı şekilde avlarını kovalayarak avlanırlar. Yengeç örümcekleri (crab spiders-thomisidae) bulundukları çiçek üzerinde ortamdaki renklerle kamufle olabilmek için renk değiştirerek kollarını açmış vaziyette günlerce kımıldamadan bekleyebilirler. Balıkçı örümcekleri (fishing spiders-dolomedes) su üzerinde avlanırlar, kimi türler küçük balıkları dahi avlayabilmektedir ki dip oltası kullandıkları rivayet edilmektedir. Yine tuzakçı örümcekler (trapdoor spiders-ctenizidae) avlarına toprakta kurduğu ve üzerini bir tür kapakla kapattığı kuyulardan tuzak kurarak avlanırlar, bir nevi bizim kimi belediyelerin zaman zaman yol çalışması adı altında yaptığı gibi!
Sekiz adet gözüyle son derece sevimli gözüken türlerin yanısıra korkunç bir avcı görüntüsüne sahip olanları da vardır. Örümcekler avcı türler olmakla birlikte avlarını genellikle arılar, böcekler, kelebek ve güveler oluşturmaktadır. Peki örümcekler hiç av olmazlar mı? Örümcek avlayan yabanarısı türleri mevcuttur. Birde evlerinde gördükleri anda kafasına terlik patlatan dişi ya da erkek vatandaşta avcıları arasında sayılabilir. Kuşlar ve çeşitli memeli türlerini de saymayı unutmayalım. Örümcek avlayan korsan örümcekler de (pirate spiders) var, onlarıda sayalım ki hatırları kalmasın! Kimi örümcek türlerinde ise çiftleşmenin ardından dişi bireyler erkek bireyleri yerler. Meşhur Kara dul adıda Amerika'daki bir türün dişisinin yukarıda bahsedilen fiilleri nedeniyle dul kalmasından gelmektedir. İnsan hayatını tehdit edecek derecede zehirli çok az sayıda tür olmakla birlikte bunlardan ülkemizde bulunmamaktadır, tabii yurtdışından ülkemize gemilerle geldiği iddia edilen ve buradan anladığımız kadarıyla turistik meraklara sahip recluse spiders (loxoxscelidae) haberlerini saymazsak! Burada kastedilenin Amerika'dan gelen bir geminin içerisindeki bireyin bir şekilde (eşyaların ya da yüklerin üzerinde vs) İstanbul'a ulaşmaları olduğunu vurgulamadan geçmeyelim.
Bahçemizden bir kaç tür ve fotoğraf!!!
Çiçek örümceği (Flower spider - Misumena vatia)
Görmüş olduğunuz örümcek yengeç örümceği türlerinin en meşhur olanı çiçek örümceği - misumena vatia'dır. Fotoğrafta da görüldüğü üzere final ariasında kollarını iki yana açmış öfkeli bir anın performansını sergilemekte olan meşhur bir opera sanatçısını hatırlattı bana. Yüzündeki ifadesiyle operanın sanatçısı olmaktan ziyade operanın hayaletiymiş desem mi diye düşünmedim değil hani! Ya da yuvasını benden korumaya çalışıyorda olabilir tabii! Bugüne dek yüzlerce fotoğrafını çekmiş olmamla birlikte ilk defa bir çiçek üzerinde değilken rastladım kendisine, sanıyorum ki arkasında pamuktan yapılmış yatağıyla yuvasında yakaladım. Aslında fotoğrafı özel kılan da bu yuva olsa gerek (af buyurun önemli gibi geldi bana!).
Birde çiçek üzerindeki bir fotoğrafını ekleyelim.
Neoscona adianta
İşte size yaz boyu şarkı söyleyen tembel ağustos böceğinden hiç hazetmeyen ve bu tutuma vereceği cevap için bencil karınca gibi kışı beklemeyen bir örümcek türü! Fotoğraftaki avıda bir ağustos böceği. Her yaz küçük bir sahil köyü olan Cebeci'ye yaptığım ziyaretlerde oradaki favori mekanımda denize nazır bir sırtta bu vb. sahneyi görmekteyim. Benim için rutine dönmüş bu fenomeni her yaz fotoğraflamak sıradanlaştı diyebiliriz. Örümcek için fazla bir şey söyleyemeyeceğim, bir orbweaver yani ağıyla avlanan bir tür olup karnındaki desenleriyle hoş bir tür.
Koca çeneli örümcek! - Tetragonatha extensa
Yukarıdaki Türkçe isim tamamen benim uydurmam ancak İngilizce isminden esinlendiğimi belirtmeliyim. Evimizin bahçesinde baharın gelmesiyle ortaya çıkan ilk örümcek türlerinden olup uzun çeneleri ve ondan da uzun bacaklarıyla ilginç bir tür gerçektende. Ayrıca karın bölgesindeki pastel renkler ve dokusuyla bana tiramisu pastasını hatırlatmasıyla bende özel bir yerleri mevcut. Uzun bacaklarını daha da uzun gösteren, uzun bir çimen yaprağı üzerine uzatmalarıyla oluşan tipik uzanma hareketlerine muhakkak rastlayacaksınızdır. Yukarıdaki uzun cümlede defalarca tekrarladığım uzun kelimesinden dolayı kısa bir özür dilemek isterim!
Yakışıklı! - Beautiful Jumper - Philaeus chrysops
Bahçemizdeki en yakışıklı örümcek olduğunu sizde kabul edersiniz sanırım. Aynı zamanda çokta sevimli, kendisini fotoğraflamaya çalışırken pedipalpleriyle beni alkışlamış ve objektifimede (ne niyetle olduğunu anlayamasamda) sıçramaya kalkmıştı. İlerleyen dönemde yuvalarının betondan bahçe duvarındaki sıva çatlaklarında olduğunu gördüm. Erkek bireyin kırmızı abdomeninde siyah bir şeridi, dişisinin ise kahverengi üzerine siyah bir şeridi vardır. Sıçrayan örümcek (jumping spiders-salticidae) türünden olup mayıs ayında ortaya çıktıklarını biliyorum, yapraklarda ağaç gövdelerinde rastlayabilirsiniz. Aşağıda bir adet taksi çağırma sekansı ve bir adette dişi bireyin fotoğrafını yüklüyorum. Birde yuvasının önünde iken çekilmiş fotoğrafını da ekleyelim ki tam olsun. Sözkonusu fotoğrafa dikkatli bakarsanız sol altta çatlağın içindeki dişi bireyi görebilirsiniz.
Kedi katili! - Nursery web spider - Pisaura mirabilis
Oldukça iri bir birey olan fotoğraftaki örümceğin bu pozunu alırken korkmadım dersem yalan olur, yüzümden başka kaçacak bir yeri yoktu. Bir kaç kez hareketlendiği oldu, ödüm koptu! Her ne kadar zararsız olduğunu bilsemde korktum işte ne diyelim. Tabii siz ne zorun vardı manyak diye samimi bir yorumda bulunabilirsiniz. Bir rivayete göre bahçedeki yavru kedileri kaptığı söyleniyor, rivayetin çıkış noktası şahsım olsada sonradan başkalarından duyunca bende inanmaya başladım açıkçası. Bu türü yapraklı otlar üzerinde, otlarda ve mesela ısırgan otu üzerinde görebilirsiniz, kısaca yapraklarda diyelim bizde olsun bitsin. Bahçenizde baharla birlikte ilk ortaya çıkan türler olup ekim - kasım aylarında dahi görebilirsiniz, bu da sizi sıkacaktır elbet! Nursery web spider'ın erkekleri dişilere kur yaparken bir adet avı hediye paketi yapıp yanında götürdüğü biliniyor, bana soracak olursanız onların orada adettenmiş bu der geçerdim ancak kimi bilim adamları bu hediye paketinin çiftleşmenin ardından dişi tarafından yenmemek için olduğunu iddia etmekte, hangisi daha bilimsel siz karar verin artık... Aşağıda genç bir bireyin fotoğrafı ile birlikte ağındaki yavrularını kollayan bir anne bireyide görebilirsiniz, onunda altında yavrulara yakın bir çekim var, şimdi bahçenizde neden bu kadar çok olduklarını şıp diye anlayacaksınız tabii! Pisaura mirabilis ağını yavrularına yuva olsun diye kurar, yoksa kendisi yaprakların üzerinde nerde gece orda sabah misali serseri bir hayat sürerdi. Avlanma şekli avına saldırmakla gerçekleşir, saldırmadan avlanan tür var mı diye de sorabilirsiniz elbette ve bence gayette mantıklı bir soru olurdu bu, o zaman bende ağlarını kullanarak avlanmıyorlar işte canım derdim. Şimdide ha şunu baştan söyleseydin ya diyebilirsiniz tabii!
