MİKRO DÜNYA - örümcekler, böcekler, kelebekler, mantarlar

 

BÖCEKLER

Dünyadaki en kalabalık canlı grubunu böcekler oluşturur. Sayıları Çin'de yaşayan insan sayısından fazladır! Aslında gezegenimizde yaşayan canlıların yarısından fazlasını böcekler oluşturur dersek daha iyi bir açıklama yapmış oluruz. 100 metre karelik bir bahçe içerisinde çeşit çeşit binlerce böcek yaşadığını düşünebilirsiniz ve bu alan içerisinde yaşayan böcek türü sayısı tüm Türkiye'deki kuş çeşidi sayısından fazladır. Bu da makro fotoğraf meraklıları için konu bulmanın sıkıntı olmadığını gösterir.

Böcekler vücut yapısı itibariyle baş, göğüs (thorax) ve karın (abdomen) olmak üzere 3 bölümden oluşurlar. Baş kısmında tıpkı bizde olduğu gibi gözler, ağız ve antenler bulunur! Antenler başın üst kısmında ve boğumlu olarak bulunurlar. Boğum sayısı tür tanımlamada kullanılabilecek karakteristik bir özelliktir. Örümceklerden farklı olarak 3 çift yani 6 adet ayakları vardır. Gövdeleri sert bir zırhla korunur, aslında bu zırh onların iskelet yapısıdır dersek daha doğru olur, tabii bizden farklı olarak onlarınki vücudun dış kısmında yaratılmışlardır. 2 tip ağız yapısına sahiptirler; çiğneme yapan veya emici tip olan. Böcekler otçul veya avcı türlerden oluşsa da hiç beslenme alışkanlığı olmayan ilginç türlere de rastlayabilirsiniz. Crane flies, sivrisineklerin dev boyutlara sahip versiyonu gibi gözüken, çok uzun bacakları olan ve yaz gecelerinde evlerimize girdiklerinde belli bir korku-terör yaşamamıza neden olan bir türdür ve gerçekte beslenme alışkanlığına da  sahip değildir, yani bu kadar endişe etmenize gerek yoktu!!!

Entomolojistler (böcek bilimciler) ve genel olarak insanlar ise 2 gruba ayrılır diyebiliriz. Böcekleri son derece etkileyici ve ilginç canlılar olarak görenler, örnek olarak obsesif bir şekilde kelebeklerin peşinde koşturup fotoğraflamaya ya da tanımlamaya çalışanlar. Diğer grupta ise onlardan kurtulmanın yollarını arayanlar. Bu gruba giren bilim adamları genel olarak kimya sektöründe çalışır ve böceklerin üzerine çeşitli kimyevi maddeleri boca etmeye bakarlar. Yine aynı gruba giren sıradan insanlar ise genellikle böceklerin kafalarına terlik patlatan ya da ayakkabılarıyla ezmeye çalışan şahıslardan oluşur!

Ülkemizdeki böcek türlerinden ya da kısaca bahçemizden örnekler...

Uğurböcekleri (ladybug beetle)

İşte size spektaküler bir örnek, en bilinen ve genel olarak tüm insanlar tarafından sevilen uğurböcekleri! "Uç uç böceği annen sana kitap, terlik alacak" diye başlayıp devam eden anlamını halen çözemediğim aptal mısralardan oluşan şarkısıyla hepimiz tanıyoruz değil mi? Tabii bu bilgi bizi bir entomolojist yapmıyor! Genellikle elimize alıp uçmasını sağladığımızda dileğimizin gerçekleşeceğini düşünürüz ancak o ise elimize kötü kokulu kahverengi sarımsı dışkısını bırakarak savunma moduna geçmiştir bile! Bu davranışıyla bizden daha makul bir canlı olduğunu ispat eder aslında! Uğurböceklerini biraz daha derinlemesine tanıyanlar onların yaprak bitlerini yiyen çiftçi dostu bir canlı olduğunu bilirler. Makro fotoğrafçılarda uğurböceklerinin yaprak bitlerine çobanlık yapan görüntülerine alışkınlardır. İngilizce adına bakıpta (lady-bug) tüm uğurböceklerini dişi ya da leydi sananlar yanılırlar, tabii ki erkekleri mevcuttur. Genel olarak kırmızı üstüne siyah noktalarla tanınsalarda tüm uğurböcekleri siyah olarak doğarlar ve çeşitli evrelerden (larva) geçerek son hallerini alırlar. Yaşlandıklarında noktalarının rengi solar. Kış uykusuna yatıyor olmaları da pek bilinmeyen özelliklerindendir. 5 binin üzerinde çeşidi bulunmakla birlikte, renkleri ve noktalarının sayısı tür tanımlamasında en önemli etkenlerdir. Uçuş anında saniyede 85 kez kanat çırparlar siz ise bu özelliklerini öğrendikten sonra 3 saniyede üç kere el şaklatmaya dahi yanaşmazsınız! Pek nadir denenecek bir şey olsada bir uğurböceğini sıkmaya kalkacak kadar cani ruhlu iseniz sizi ısıracaktır, benden söylemesi!


Turuncu uğurböceği (Orange ladybird - Halyzia sedecimguttata)

Uğurböceğinin turuncu renkli ve beyaz noktalısı diyebiliriz, zaten bu nedenlede latincede turuncu renkli ve beyaz noktalı anlamına gelen halyzia sedecimguttata kelimesiyle isimlendirilmişlerdir (amma attım yahu! lütfen latince sözlüklerinize bakmayınız!!!). Gövdesinin üstünde saydam bir zırh gibi duran yapısıda onu kırmızı uğurböceklerinden farklı kılan diğer bir özelliğidir. Halyzia sedecimguttata 16 adet beyaz noktaya sahiptir. 14 noktaya sahip olanlar ise krem noktalı uğurböcekleri (Cream-spot ladybird - Calvia quatuordecimguttata) olarak tanımlamaktadırlar. Bu nokta sayısı hususunu daha fazla devam ettirmemenin akıl sağlığımız açısından olumlu olacağını düşünerek mevzuyu burada kapatıyorum. Yinede aşağıda 14 noktalısını görmek isteyenler için cream-spot ladybird başlık ve fotoğrafını da ekliyorum!


Krem noktalı uğurböceği (Cream-spot ladybird - Calvia quatuordecimguttata)

Bu uğurböceğide krem rengi noktaları nedeniyle krem noktalı anlamına gelen "calvia quatuordecimguttata" olarak adlandırılmıştır! Peh peh peh! Neyse söylediğimiz gibi turuncu uğurböceğinden farkı 14 adet beyaz noktası bulunması ve biraz daha ufak ufak olmasıdır.  Yandaki fotoğrafı bir kış ayında karlar altındaki Pamukova'da yaptığımız bir yürüyüşte çekilmiştir. Kendilerini bu soğukta ve karlar içinde yürürken gördüğümde hayretler içinde kalmış ve ne kadar enayi olduğunu düşünmüştüm. Tabii eşim bu karda kışta sıcak evimizde oturmak varken bu yürüyüşte ne işimiz olduğunu sorduğunda tadımın kaçtığını da hissetmedim değil hani!


Kriket (Cricket - Gryllidae family)

Şimdide bahçemizdeki diğer bir tanıdık olarak kriketle tanışalım. Kriketler ve çekirgeler birbirlerine yakın bir ailedirler. İkiside zıplamasıyla meşhurdur ve bunu uzun arka ayaklarını kullanarak yaparlar. Pekala çekirgeyle kriket arasındaki fark nedir derseniz? Kriketlerin antenleri ince ve uzundur, çekirgeler ise kısa ve küt antenlere sahiptirler. Erkek kriketlerin abdomenlerinin ucundaki kuyruk bölümünde bulunan iki adet çıkıntı onların meşhur şarkılarını oluşturmalarını sağlayan yapıdır. Birbirlerine sürtülmesiyle birlikte ses çıkarırlar. Doğal yaşam alanları çayır ve ağaçlık alanlardır.


Çayır çekirgesi (Meadow grasshoppers - Chorthippus parallelus)

Çayır çekirgeleri 10-24 mm boyunda olabilirler, dişileri erkeklerine oranla daha büyüktürler. Yeşil, kahverengi, pembe ve kırmızı kombinasyonundan oluşan bir görünüşleri vardır. Dişilerin ön kanatları erkeklerinkinden kısadır ve arka kanatları olmadığından çekirgeler uçamazlar. 3 saniye kadar süren ve gittikçe artan vızıltıltıya benzer sesleri vardır. Temmuz ile kasım arasında bahçenizde en çok rastlayabilceğiniz çekirge türüdür. Çekirgelerin gözlerinin kamuflajlı renk ve dokusuyla her zaman dikkatimi çekmiştir.


Mediterranean Slant-faced Grasshopper - Acrida ungarica

Akdeniz ince yüzlü çekirgesi diye çevirebileceğimiz İngilizce adını başlıkta kullanmanın uygun olmayacağını düşündüm, bu kadarda uzun bir isim olmaz ki! Ancak en belirgin özellikleri bu kadarda ince ve uzun olan yüzleridir. 30-75 mm boylarındadırlar, dişileri yine erkeklerinden büyüktür. Hıslamaya benzeyen seslerini takip ederek onlara ulaşabilirsiniz, normalde çimenlerin arasında çok iyi kamufle olduklarından farkedilmeleri zordur. Bahçenizde kahverengi veya yeşil renkte olan bireyleri görebilirsiniz. Bu bireye bahçede yaptığım bir gece gözleminde sesini takip ederek ulaşmıştım. Yanlış anlaşılmasın, gündüz vaktide bahçenizde rastlayabileceğiniz bir türdür. Aşağıya birde tanımlama fotoğrafı ekliyorum.


İşte tanımlama fotoğrafı da burada...